Standpunten van de partijen: Euthanasie

Wat zijn de standpunten van de politieke partijen over het onderwerp "euthanasie"? In dit artikel lees je hoe de politieke partijen over euthanasie denken. Is dit voor jou een belangrijk onderwerp bij het maken van jouw stemkeuze? Op welke partij zou jij stemmen als het gaat om euthanasie? 💡 Tip: bewaar je stemkeuzes over alle onderwerpen. Dan ontdek je welke politieke partij bij jou past. 

Inhoudsopgave

Standpunten van de politieke partijen over euthanasie

Hieronder vind je, op alfabetische volgorde, de politieke partijen en het standpunt over het onderwerp "euthanasie". Ik heb het standpunt opgezocht in het verkiezingsprogramma voor de Tweede Kamerverkiezingen van 22 november 2023. Onderaan het artikel vraag ik weer om jouw (anonieme) mening: 'is "euthanasie voor jou een belangrijk onderwerp om je stemkeuze te maken?' 'Ben jij een voor- of tegenstander van euthanasie?'

BBB: investeren in expertisecentra over het levenseinde

Bij uitzichtloos en ondraaglijk lijden kan actieve levensbeëindiging een daad van barmhartigheid zijn.

Ook hierbij vinden wij dat we er niet lichtzinnig mee om moeten gaan.

Er moet voldoende geïnvesteerd worden in expertisecentra over het levenseinde, om zo te zorgen dat artsen voldoende kennis en kunde hebben om, indien gewenst, palliatieve sedatie en/of euthanasie uit te voeren.

BVNL: euthanasie is een eigen keuze

Als volwassen mensen euthanasie willen plegen binnen de huidige wetgeving dan is dat een eigen keuze.

CDA: wensverklaring voor ouderen over laatste levensfase

Oud worden brengt vragen over de oude dag en levenseinde met zich mee. Hierover moeten we als samenleving in gesprek. Tot op heden staat in dat gesprek de ‘wilsverklaring’ en ‘voltooid leven’ voorop.

Het CDA wil een beweging in gang zetten naar een ‘wensverklaring’. De stervenswens van ouderen is zeer veranderlijk en er kan eenzaamheid en financiële zorg achter schuilgaan.

De taak van de overheid is het dan om leven te beschermen om goed samenleven vorm te geven. In een wensverklaring leggen ouderen vanuit zingevingsvragen hun zorgen, wensen en noden voor de oude dag en laatste levensfase vast.

ChristenUnie: de overheid moet kwetsbaren beschermen, niet helpen bij zelfdoding

We verzetten ons tegen de sluipende verschuiving in de euthanasiepraktijk van ‘laatste redmiddel ter voorkoming van een vreselijke dood’ naar ‘een mogelijke uitweg uit een vreselijk leven’. Vond euthanasie voorheen vrijwel uitsluitend plaats bij terminale patiënten, nu komt het steeds vaker voor bij mensen met psychiatrische aandoeningen of een stapeling van ouderdomsklachten. We zien dat een kernprincipe van de huidige euthanasiewetgeving onder druk staat, namelijk dat alleen levensbeëindigend mag worden gehandeld bij mensen die er nadrukkelijk zelf om vragen. Er verschuift iets als euthanasie wordt toegestaan bij pasgeborenen en ouderen met dementie. Wij vinden dat artsen nooit mogen worden gedwongen om euthanasie als normaal medisch handelen
te beschouwen. Ons leven hier op aarde is eindig. Het is belangrijk dat er over het sterven een gesprek gevoerd wordt, ook over natuurlijk sterven.

Geen wet voor zelfdodingsmiddelen. De ChristenUnie is tegen een wettelijke regeling voor mensen met een doodswens zonder dat zij ernstig ziek zijn. De overheid is er om kwetsbaren  te beschermen, niet om hulp te bieden bij zelfdoding. De ChristenUnie is tegen het initiatiefwetsvoorstel voltooid leven.

D66: vrijheid om eigen keuze te maken is een belangrijk punt

Sinds de oprichting van onze partij werken we aan taboedoorbrekende voorstellen die verschil maken in het leven van mensen. De vrijheid van mensen om eigen keuzes te kunnen maken is daarbij een belangrijk uitgangspunt.

Dat geldt ook voor fundamentele keuzes over het einde van het leven.

Daarom werken wij aan de Wet Voltooid Leven. Deze wet moet ouderen op hoge leeftijd die hun leven voltooid achter de mogelijkheid geven om met hulp hun leven op een zelfgekozen moment te beëindigen.

Voormalig Kamerlid Pia Dijkstra in 2019 over wetsvoorstel 'Voltooid Leven'

Toenmalig Kamerlid Pia Dijkstra vertelt in deze video van februari 2019 over het wetsvoorstel 'Voltooid Leven'. "Ongemakkelijke onderwerpen moet je aanpakken en met elkaar bespreken".

DENK: fel tegen Euthanasiewet

DENK is fel tegen het versoepelen van de Euthanasiewet. In plaats daarvan dienen we de wens van zelfdoding tegen te gaan, door het verhelpen van depressie, eenzaamheid en stress, en door het bieden van zingeving.

Forum voor Democratie: mensen die ondraaglijk lijden hebben het recht om voor euthanasie te kiezen

Mensen met uitzichtloos en ondraaglijk lijden moet de mogelijkheid worden geboden tot euthanasie.

De huidige euthanasiepraktijk is veilig voor patiënt en arts, zorgvuldig, transparant en toetsbaar, en heeft een groot draagvlak onder alle beroepsgroepen.

Wij steunen dan ook het recht van mensen aan het einde van hun leven die ondraaglijk lijden om voor euthanasie te kiezen.

GroenLinks-PvdA: euthanasie uit het strafrecht

JA21: handhaven huidige euthanasiepraktijk

Nieuw Sociaal Contract (NSC): huidige euthanasiewet behoeft geen wijziging

We investeren in de kennis van zorgprofessionals over het tijdig spreken met de patiënt en de familie over wensen nabij het levenseinde zoals het stoppen van levensverlengende behandeling, palliatieve zorg, palliatieve sedatie en euthanasie. Ook willen we hospices voldoende financiering bieden.

De huidige wetgeving over abortus en euthanasie is evenwichtig en behoeft geen wijziging. Wel zijn wij kritisch over euthanasie bij wilsonbekwame patiënten, we gaan hierover in gesprek met zorgverleners en ethici. We steunen de Wet voltooid leven niet.

Partij voor de Dieren: mensen mogen zelf bepalen wanneer ze sterven

De afgelopen jaren is het maatschappelijk debat over hulp bij zelfdoding, zoals bij mensen die hun leven als voltooid beschouwen, uitgebreid gevoerd. De Partij voor de Dieren hecht aan zelfbeschikking en vindt dat mensen zelf mogen bepalen wanneer ze sterven, op een waardige manier. Hier moet wel een zeer zorgvuldig traject aan vooraf gaan.

PVV: geen standpunt in het verkiezingsprogramma

PVV heeft de onderwerpen "euthanasie" of "voltooid leven" niet in het verkiezingsprogramma opgenomen.

SGP: Euthanasiewet moet worden ingetrokken

Het leven is het meest kostbare geschenk dat God ons geeft. Daar moeten mensen van afblijven. Dat geldt eens temeer als het gaat om het actief beëindigen van het leven van hen die moeite hebben hun wil te uiten, zoals mensen met dementie. Het begrip ‘ondraaglijk en uitzichtloos lijden’ wordt op die manier steeds verder uitgerekt. Beter is het om het lijden te verlichten door excellente (palliatieve) zorg. Of, heel waardevol, eenzaamheid te voorkomen. Het zou natuurlijk het allerbeste zijn als de ‘Euthanasiewet’ zou worden ingetrokken. Daar lijkt vooralsnog geen meerderheid voor te zijn.

Daarom wil de SGP de volgende maatregelen:

• Verdere verruiming van de mogelijkheden van euthanasie – op welke grond dan ook – wordt niet toegestaan.
• De Euthanasiewet is de afgelopen jaren stap voor stap uitgehold. Het criterium ‘uitzichtloos en ondraaglijk lijden’ moet duidelijker worden begrensd.
• Jaar na jaar neemt het aantal euthanasiemeldingen toe. Euthanasie wordt steeds meer een normale manier om te sterven. De SGP vindt dit een zorgelijke ontwikkeling en pleit voor verdiepend wetenschappelijk onderzoek naar de precieze oorzaken. 
• In de Euthanasiewet wordt ondubbelzinnig vastgelegd dat niet alleen een schriftelijke wilsverklaring, maar ook de actuele situatie waarin een patiënt zich bevindt, dient te worden meegewogen bij het besluit om al dan niet euthanasie te verlenen. Van euthanasie kan geen sprake zijn als iemand op het moment dat dit dient plaats te vinden, niet in staat is om daar nadrukkelijk om te vragen.
• De druk van familie op artsen om euthanasie toe te passen bij personen met (vergevorderde) dementie zal de komende jaren verder toenemen. Artsen moeten hiertegen worden beschermd. 
• Een levenslange beperking, zoals een ernstige verstandelijke handicap, mag niet worden geschaard onder ‘ondraaglijk, uitzichtloos lijden‘ en kan daarmee op zichzelf nooit reden zijn een euthanasieverzoek in te willigen. Ook het leven van mensen met een beperking verdient bescherming tot het einde.
• Er moet meer onderzoek worden gedaan naar euthanasie bij mensen met psychiatrische ziekten. Zij zien de dood vaak zelf als enige oplossing voor hun lijden, terwijl er vrijwel altijd behandelmogelijkheden zijn. Omdat niet valt uit te sluiten dat de doodswens onderdeel van de ziekte is, moet de Euthanasiewet meer bescherming bieden voor mensen met psychiatrische klachten.
• Het lijden van ongeneeslijk zieke kinderen kan hartverscheurend zijn voor de ouders, familie en vrienden. De SGP wil daarom fors investeren in de palliatieve zorg voor kinderen. Een regeling voor levensbeëindiging van kinderen tussen de 1 en 12 jaar acht de SGP geen begaanbare weg.
• Zolang de Euthanasiewet van kracht is, mag euthanasie mag alleen worden toegepast door een arts die een behandelrelatie heeft met de patiënt.
• Toetsing van euthanasiegevallen door de Regionale toetsingscommissies euthanasie (RTE) vindt pas plaats nadat iemand al is overleden. Gemaakte fouten zijn daarmee onherroepelijk. De SGP wil de Euthanasiewet daarom wijzigen zodat de RTE euthanasieverzoeken vooraf beoordelen in plaats van achteraf.
• Het is zeer wenselijk dat de beoordelingspraktijk van de toetsingscommissies transparanter wordt. Vergaderingen moeten worden genotuleerd en alle oordelen van de toetsingscommissies moeten openbaar worden gemaakt. Als een toetsingscommissie niet unaniem is in haar oordeel over een euthanasiedossier, dient de rechter zich daar altijd over te buigen.
• Palliatieve sedatie mag nooit gebruikt worden als sluiproute om de zorgvuldigheidseisen voor euthanasie te ontlopen.
• ‘Euthanasieshopping’ van de ene arts naar de andere om hoe dan ook euthanasie te kunnen (laten) plegen is ongewenst. Dat kan in ieder geval voorkomen worden als het criterium ‘uitzichtloos en ondraaglijk lijden’ wordt begrensd.
• Hulp bij zelfdoding blijft verboden. Daar moet óók onder vallen het geven van informatie over hoe dat kan.
• Legaliseren van een zelfmoordpil voor mensen die niet in aanmerking komen voor euthanasie of ‘klaar met leven zijn’, is een levensgevaarlijke ontwikkeling. Niet aan beginnen dus!
• Er mag geen maatschappelijk klimaat ontstaan, waarin ouderen of mensen met veel zorgkosten, druk ervaren om een einde aan hun leven te maken.
• Eenzaamheid en ervaren overbodigheid zijn grote problemen onder ouderen, die de roep om een voortijdige dood kunnen versterken. De overheid moet gemeenten, maatschappelijke organisaties en kerken daarom stimuleren om de eenzaamheid onder mensen te bestrijden. De landelijke overheid faciliteert dit door inspirerende voorbeelden te verspreiden. Ook kunnen scholen met een maatschappelijke stage jongeren in contact brengen met ouderen.

SP: mensen moeten kunnen kiezen voor een menswaardige dood met professionele ondersteuning

Bij ondraaglijk en uitzichtloos lijden moeten mensen kunnen kiezen voor een menswaardige dood en daarbij kunnen rekenen op professionele ondersteuning. Mensen mogen echter nooit in een situatie worden gemanoeuvreerd waarin ze moeten rechtvaardigen waarom ze niet voor euthanasie kiezen, of waarin andere omstandigheden de keuze beïnvloeden, zoals tekortschietende zorg of onvoldoende deskundige palliatieve zorg.

In de beroepsopleidingen en beroepspraktijk van verpleegkundigen en (huis)artsen moet meer aandacht komen voor euthanasie, begeleiding van het sterven en palliatieve zorg. In elke regio moet een palliatief team beschikbaar zijn ter ondersteuning en advisering van artsen bij begeleiding van terminale patiënten. Zorg in hospices en palliatieve units in verpleeg- en verzorgingshuizen moet voldoende beschikbaar zijn en gefinancierd worden. Thuiszorg bij terminale patiënten moet onbeperkt beschikbaar zijn.

Het ontwikkelen van een voltooid leven wet, die hulp bij zelfdoding door een niet-arts mogelijk maakt wanneer iemand het leven als voltooid ziet, achten wij onwenselijk.

Allereerst omdat het buitengewoon ingewikkeld is om vast te stellen dat iemands wens tot hulp bij zelfdoding persistent is, indien er geen sprake is van uitzichtloos en ondraaglijk lijden met een medisch-lichamelijke component. Een mens is een relationeel wezen en omstandigheden kunnen wijzigen waardoor ook een doodswens kan veranderen.

Ten tweede omdat het risico van de druk op ouderen om te kiezen voor de dood als optie zal toenemen. Een ontwikkeling die we niet wenselijk achten.

Ten derde omdat er binnen de Euthanasiewet veel mogelijk is en deze wet zich nog ontwikkelt. Binnen de Euthanasiewet zijn er veel meer mogelijkheden dan men doorgaans beseft om tegemoet te komen aan het zwaarwegende recht op zelfbeschikking.

Tot slot zal het de zorgvuldige praktijk van de Euthanasiewet aantasten waarbij artsen met toetsing voor en achteraf het leven mogen beëindigen.

Splinter: aandacht voor op tijd stoppen met behandelen en richten op comfort

Splinter benoemt niet expliciet het onderwerp "euthanasie" in het verkiezingsprogramma. Maar je leest heel duidelijk in het programma dat de partij een groot voorstander is van "persoonlijke vrijheid", bijvoorbeeld:

Conservatieve religieuze wereldbeelden botsen met progressieve waarden, met name daar waar het gewetensvrijheid en de autonomie van het individu betreft. Dit hoort niet thuis binnen de overheid. De staat hoort neutraal te zijn om vrijheid voor iedereen te garanderen. 

Palliatieve zorg is niets anders dan gewoon goede zorg, en dient volledig geïntegreerd te zijn in de gehele zorg, liefst vanuit de tweesporen aanpak: zodat vanaf het moment dat iemand te maken krijgt met een ongeneeslijke ziekte, er tegelijkertijd aandacht is voor het behandelen van ziekte, maar ook voor nadenken over impact van ziekte, op fysiek, psychisch, sociaal en existentieel gebied. En dus aandacht voor op tijd stoppen met behandelen en richten op comfort.

Volt: mensen met een blijvende stervenswens kunnen legaal begeleiding krijgen

Mensen met een vrijwillige en weloverwogen, blijvende stervenswens kunnen legaal en onder begeleiding toegang krijgen tot euthanasie. Hulp bij vrijwillige en weloverwogen euthanasie hoort niet thuis in ons Wetboek van Strafrecht.

VVD: voldoen aan de oprechte wens om het leven te beëindigen

Mensen die ondraaglijk en uitzichtloos lijden, kunnen er in Nederland voor kiezen om hun leven te beëindigen. Wij vinden het heel belangrijk dat mensen zelf die keuze hebben. Ook voor ernstig zieke kinderen moet euthanasie wat ons betreft als laatste optie beschikbaar komen.

Er zijn mensen die hun leven als voltooid zien. Ook zij hebben de wens om menswaardig te sterven, hoewel ze volgens de huidige maatstaven niet ondraaglijk en uitzichtloos lijden. Wij willen het mogelijk maken om aan de oprechte wens van deze mensen te voldoen. Daarvoor is het noodzakelijk om eerst zorgvuldigheidseisen op te stellen.

We willen dat artsen tijdig het gesprek aangaan om wensen over het levenseinde te horen. Zo kunnen goede afspraken worden gemaakt.

Wat is jouw mening?