Staten-Generaal: wat zijn dat?

De Staten-Generaal bestaan uit de Eerste en de Tweede Kamer. Een ander woord dat vaak gebruikt wordt, is 'parlement'. De Staten-Generaal zijn een belangrijk onderdeel van de parlementaire democratie in Nederland en hebben als taak om wetten goed te keuren, te wijzigen of af te keuren. Daarnaast hebben de Staten-Generaal ook andere taken en bevoegdheden, zoals het controleren van de regering en het vragenrecht. In dit artikel vertel ik je meer over de Staten-Generaal.

Wat zijn de Staten-Generaal?

De Staten-Generaal bestaat uit de Eerste Kamer en de Tweede Kamer en vormt het parlement van Nederland. 

Taken Staten-Generaal

• de Staten-Generaal controleert het beleid van de regering
• het parlement heeft ook een wetgevende functie. Een wet gaat namelijk pas in als de Eerste en de Tweede Kamer het wetsvoorstel hebben aangenomen

Staten Generaal controleert de regering

Wist je dat er naast de vergaderingen in de plenaire zaal ook talloze commissievergaderingen worden gehouden? De Tweede Kamer controleert de regering. Kamerleden moeten hiervoor genoeg kennis hebben, daarom werken ze samen in commissies. Voor bijna elk ministerie is er een commissie.

Rechten van de Eerste en Tweede Kamer

Om zijn controlerende en wetgevende taak goed te kunnen uitoefenen, heeft het parlement bepaalde rechten:

• Budgetrecht

  De Eerste en Tweede Kamer hebben het recht om de inkomsten en uitgaven van het Rijk te beoordelen en daarna te verwerpen of goed te keuren.
  Een nieuwe regering schrijft in het regeerakkoord in grote lijnen waar ze geld aan wil uitgeven: bijvoorbeeld aan het onderwijs, de zorg of vervoer. Die plannen werken ze elk jaar uit in een rijksbegroting.

• Initiatiefrecht

  Tweede Kamerleden mogen zelf wetsvoorstellen indienen. De Eerste Kamer heeft dit recht niet.

• Recht van amendement

  Tweede Kamerleden hebben het recht om wetsvoorstellen aan te passen. De Eerste Kamer heeft dit recht niet.

• Onderzoek- en enquêterecht

  Het parlement kan, buiten het kabinet om, een parlementair onderzoek instellen naar een bepaalde kwestie. De zwaarste onderzoeksvorm is de parlementaire enquête. De Tweede Kamer verhoort dan getuigen onder ede.

• Vragenrecht

  Alle Kamerleden mogen een minister of staatssecretaris ter verantwoording roepen en (mondeling of schriftelijk) vragen stellen. Dit gebeurt bijvoorbeeld tijdens het wekelijkse vragenuurtje op dinsdagmiddag.

• Recht om moties in te dienen

  De Kamer mag een motie indienen. Dit betekent een uitspraak doen over een bepaald onderwerp. Het kabinet is niet verplicht een motie uit te voeren. Dit geldt niet voor een motie van wantrouwen. Hiermee zegt de Kamer het vertrouwen in een bewindspersoon (een minister of staatssecretaris) op. Die kan dan niets anders doen dan aftreden.

Bron: Rijksoverheid

Wat gebeurt er na een wetsvoorstel?

Een wetsvoorstel doorloopt een groot aantal stappen voordat het een wet is:

• indienen wetsvoorstel
  • meestal dient de regering een wetsvoorstel in, maar ook leden van de Tweede Kamer kunnen het initiatief hiertoe nemen (een zogenaamd initiatiefvoorstel)
• wetsvoorstel gaat naar de Tweede Kamer
  • de Tweede Kamer bereidt een openbare behandeling van een wetsvoorstel schriftelijk voor
  • na de schriftelijke voorbereiding wordt er een debat gevoerd over het wetsvoorstel
  • de leden van de Tweede Kamer stemmen over het voorstel
  • het voorstel wordt door de Tweede Kamer aangenomen of verworpen
• als het wetsvoorstel door de Tweede Kamer is aangenomen, buigt de Eerste Kamer zich over het wetsvoorstel
  • ook de Eerste Kamer bereidt een openbare behandeling van een wetsvoorstel schriftelijk voor
  • na de schriftelijke voorbereiding wordt er in de Eerste Kamer een debat gevoerd over het wetsvoorstel
  • de leden van de Eerste Kamer stemmen over het voorstel,
  • waarna het voorstel door de Eerste Kamer wordt aangenomen of verworpen

De Eerste Kamer kan het wetsvoorstel niet wijzigen, want formeel kan de Kamer het wetsvoorstel alleen aannemen of verwerpen. In de praktijk zijn er een aantal middelen (novelle, toezeggingen, moties) om invloed uit te oefenen om het wetsvoorstel aangepast te krijgen.

• is het wetsvoorstel aangenomen, dan ondertekenen de Koning en hierna de verantwoordelijke minister de wetstekst
• na publicatie in het Staatsblad kan de wet in werking treden. Soms gebeurt dit ook via een koninklijk besluit.