BBB Femke Wiersma: 'Alles op alles voor verlichting druk op mestmarkt'

Afbeelding: Minister Femke Wiersma van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur in kabinet Schoof namens BBB

Aanpassing Nitraatrichtlijn

De belangrijkste oplossing voor het mestprobleem ligt nog altijd in Europa, waar de minister inzet op aanpassing van de Nitraatrichtlijn. Deze schrijft voor dat boeren 170 kilogram stikstof per hectare uit dierlijke mest mogen gebruiken. Zolang die richtlijn niet herzien is, is volgens de minister ter overbrugging een nieuwe derogatie of een andere oplossing nodig. Het kabinet houdt rekening met de Europese dimensie en gemaakte afspraken. Dat is de reden waarom in een goede dialoog besproken zal worden welke mogelijkheden er op korte, middellange en lange termijn zijn.

De volledige aanpak voor de mestmarkt heeft de minister vandaag naar de Tweede Kamer gestuurd.

Twee aanpassingen om boeren meer lucht te geven

Nationaal doet de minister twee aanpassingen om boeren wat extra lucht te geven binnen de bedrijfsvoering. Als eerste verkleint de minister de derogatievrije zones rond stikstofgevoelige Natura2000-gebieden van 250 naar 100 meter. Daarmee is het voor boeren die met percelen voor meer dan de helft of volledig buiten de 100 meter liggen, vanaf 2025 weer mogelijk derogatie aan te vragen (in lijn met het Europese afbouwpad). Na aanpassing van de regelgeving zal de RVO deze wijziging zo snel als mogelijk verwerken zodat boeren hier gebruik van kunnen maken.

Daarnaast wijzigt per 1 januari 2025 de zogenoemde stikstofcorrectiefactor van 10,1% naar 14%. De stikstofcorrectiefactor geeft een percentage weer van de hoeveelheid mest dat verdwijnt via gas tijdens de opslag van mest (gasvormige verliezen). Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat 14% als stikstofcorrectiefactor beter aansluit op de werkelijke situatie op het boerenerf. Met de aanpassing kan de boer, binnen de norm van 170 kg stikstof dierlijke mest, meer kuub mest kwijt op het land.

Eerder heeft de minister het uitrijseizoen voor mest voor dit jaar al verlengd, zodat boeren de ruimte voor dierlijke mest optimaal kunnen gebruiken.

Mogelijkheden voor mestverwerking

Met een nieuwe subsidieregeling wil de minister dat het op korte termijn voor boeren mogelijk wordt om meer mest te bewerken voor de export, denk aan hygiënemachines of korrelinstallaties. De export van mest biedt kansen en op dit moment worden die nog niet optimaal benut. Een speciale gezant gaat helpen met het aantrekken van nieuwe afzetmarkten, net als de inzet van het internationale Landbouwradennetwerk. Daarnaast komt er ook een aanjager om de vergunningsverlening voor het verwerken van mest te versnellen en knelpunten op te lossen.

Naast export zet de minister in Europa nog steeds in op zo snel mogelijke toelating van RENURE, waarmee boeren hoogwaardige kunstmestvervangers kunnen maken van dierlijke mest. Tot hier duidelijkheid over komt, wordt nationaal wet- en regelgeving in orde gemaakt om dit snel toe te kunnen passen. Ook laat de minister onderzoek doen naar de verwerking van dierlijke mest in potgrond.

Mestproductie

Bovenstaande maatregelen bieden enige ruimte op de korte termijn, maar zijn nog niet voldoende om de mestmarkt in balans te brengen. Daarom werkt de minister ook aan een nieuwe brede en vrijwillige beëindigingsregeling voor boeren die willen stoppen. Naar verwachting kan die begin 2026 open worden gesteld.

Daarnaast ondersteunt de minister nadrukkelijk de inzet van de sector om de hoeveelheid ruw eiwit in melkveevoeding te verlagen. Dat zorgt voor minder stikstof in mest.

In de huidige derogatiebeschikking is afgesproken dat het nationale mestproductieplafond in 2025 moet dalen naar 135 miljoen kg fosfaat en 440 miljoen kg stikstof (10% minder dan dit jaar). Verschillende sectoren dragen hier al aan bij via bijvoorbeeld het voerspoor en ook de vrijwillige beëindigingsregelingen (Lbv en Lbv-plus) zullen effect hebben. Om het nationale mestproductieplafond te halen, stelt de minister een afromingspercentage voor van fosfaat- en productie-/dierrechten bij overdracht buiten familieverband: 30% bij de melkvee, 25% voor de varkenshouderijen en 15% bij de pluimveebedrijven. De minister is zich ervan bewust dat deze maatregel de boerenbedrijven raakt, maar wil ook een generieke korting voorkomen. Daarom houdt zij de komende tijd vinger aan de pols, ook met oog op het effect van lopende regelingen als de Lbv en Lbv+. Eind 2024 vindt er een beoordeling plaats of de afromingspercentages redelijk zijn.