Foto: RTV Noord / Martijn Klungel

Hoe werkt de Spreidingswet?
Welke gemeenten vangen geen asielzoekers op?
Meerderheid voor Spreidingswet in de Eerste Kamer, dankzij VVD
Waarom de spreidingswet?
Ophef over motie VVD spreidingswet: Waar gaat de ophef over?
Oktober en november 2023: asielzoekers slapen in recreatie- en wachtruimten
Video over azc Ter Apel als asielzoekers buiten slapen (2022)
Hulp van gemeenten is nodig om asielzoekers op te vangen
Wat vinden de politieke partijen van de spreidingswet?
Debat spreidingswet Tweede Kamer
Video: Staatssecretaris VVD verdedigt wet die zijn eigen partij niet wil
Protesten asielhotel Albergen

Hoe werkt de Spreidingswet?

Het kabinet raamt hoeveel opvangplekken er het komend jaar nodig zijn. Dan wordt er een indicatieve verdeling gemaakt over de gemeenten op basis van inwoneraantal en SES-WOA score (sociaaleconomische score van een gemeente). Door de scores van de gemeenten in de provincie op te tellen ontstaat de provinciale opvangopgave. Elke provincie weet dan hoeveel opvangplekken ze moeten leveren.

Gemeenten bespreken aan de provinciale regietafels (PRT’s) hoe zij gezamenlijk die opgave gaan invullen. Zij beslissen hier onderling welke gemeenten opvang gaan leveren en met hoeveel plekken.

Op dit moment is er al een bestaande duurzame opvangvoorraad: locaties die er nu zijn of die binnen 12 maanden beschikbaar komen van meer dan 100 plekken die langer dan 5 jaar beschikbaar zijn. Deze opvangplaatsen tellen mee bij de invulling van de eigen provinciale opgave.

De PRT’s worden gecoördineerd door de commissarissen van de Koning (CdK’s) in hun rol als Rijksorgaan. De CdK brengt hier voor 1 november van het jaar verslag van uit aan de Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid. Wanneer gemeenten tot een sluitende verdeling komen, legt de staatssecretaris dit vast in een verdeelbesluit.

Alleen als het gemeenten niet lukt om gezamenlijk de hele provinciale opgave in te vullen, kan de staatssecretaris zelf gemeenten aanwijzen om asielzoekers op te gaan vangen. Daarin zit de dwang in deze wet.

Na 2 jaar start de cyclus weer opnieuw met het ramen van de hoeveelheid opvangplekken.

Bron: Rijksoverheid.nl

Welke gemeenten vangen geen asielzoekers op

23 januari 2024

De omstreden Spreidingswet is dankzij het urenlange betoog van staatssecretaris Eric van der Burg (VVD) aangenomen in de Eerste Kamer. Maar welke gemeenten vangen nu geen asielzoekers op? Zodra de wet in werking treedt, kunnen deze gemeenten dus gedwongen worden om asielzoekers op te vangen.

Eerste Kamer stemt voor de Spreidingswet, dankzij VVD

16 januari 2024

Op 16 januari 2024 is het duidelijk dat de Spreidingswet door de Eerste Kamer aangenomen wordt. De officiële stemming vindt plaats op 23 januari 2024. De VVD heeft toegezegd voor de Spreidingswet te stemmen, dus dat houdt in dat de wet een meerderheid van de stemmen van de Eerste Kamer krijgt.

Dit is een verrassende wending in de kwestie rondom de zogenaamde dwangwet. Want vorige maand diende VVD-partijleider Dilan Yesilgöz als Kamerlid een motie in met het verzoek aan de Eerste Kamer om de omstreden wet nog niet te behandelen. Demissionair minister-president Mark Rutte bemoeide zich met deze motie van zijn opvolger en liet de motie aanpassen. 

De Eerste Kamer gaf geen gehoor aan de motie van Yesilgöz. De behandeling van de Spreidingswet ging op 15 en 16 januari 2024 dus gewoon door. En tot ieders stomme verbazing stemde de fractie van de VVD in de Eerste Kamer in met de Spreidingswet. "Wij hebben vertrouwen in de partijen die aan de onderhandelingstafel zitten", was de reactie van zowel Miriam Kaljouw als Edith Schippers. "De rechtse partijen zullen zorgen voor een vermindering van de instroom van asielzoekers."

Wat deze actie van de VVD-fractie in de Eerste Kamer voor gevolgen heeft voor de VVD als partij of voor de formatieonderhandelingen zal in de toekomst duidelijk worden.

23 januari 2024

Stemming Eerste Kamer: 43 leden voor, 27 leden tegen

De Eerste Kamer heeft dinsdag 23 januari ingestemd met de Wet gemeentelijke taak mogelijk maken asielopvangvoorzieningen, ook wel bekend als de Spreidingswet. Tijdens een hoofdelijke stemming, die was aangevraagd door de PVV-fractie, stemden 43 leden voor het wetsvoorstel van demissionair staatssecretaris Van der Burg. 27 leden stemden tegen.

Voorstanders Spreidingswet

Tijdens het debat op 15 en 16 januari werd duidelijk dat de fracties van GroenLinks-PvdA, CDA, D66, ChristenUnie, SP, OPNL en Volt voorstanders zijn van de wet. In de tweede termijn van het debat, op 16 januari, gaf ook de VVD-fractie aan voor het wetsvoorstel te zijn. De voorstanders zijn van mening dat de wet een oplossing kan bieden voor de huidige crisis in de opvang van asielzoekers.

Tegenstanders Spreidingswet

PVV, JA21 en Forum voor Democratie zijn ronduit tegenstander. Volgens hen is de Spreidingswet het verkeerde instrument en kan alleen een daling van de instroom de opvangcrisis oplossen.

BBB, Partij voor de Dieren, SGP, en 50PLUS) twijfelden of de Spreidingswet voldoende soelaas zal bieden en of de wet voldoet aan de criteria waarop de Eerste Kamer wetsvoorstellen toetst: rechtmatigheid, uitvoerbaarheid en handhaafbaarheid.

Aangenomen motie

De Kamer stemde ook over twee moties. Een motie van Volt werd aangenomen. Deze motie verzoekt om ook duurzame kleinschalige opvang actief te stimuleren en belemmeringen weg te nemen.

Verworpen motie

Een motie van de PVV werd verworpen. De motie verzocht de regering om een nader rapport naar aanleiding van het advies van de Raad van State over het Besluit gemeentelijke taak mogelijk maken asielopvangvoorzieningen aan de Kamer te verstrekken, voordat besluitvorming over de wet zou plaatsvinden.

Aangehouden motie

Een derde motie, van D66, is aangehouden. De motie Dittrich c.s. overweegt dat de IND met de Bespoediging Afdoening Asiel het doel nastreeft de doorlooptijden minder snel te laten oplopen en verzoekt de regering de IND de mogelijkheid te bieden kansrijke asielzoekers schriftelijk te horen. De staatssecretaris had deze motie ontraden, vanwege een eerder aangenomen tegengestelde motie in de Tweede Kamer.

Bron: Eerste Kamer

Waarom de spreidingswet of dwangwet?

Waarover gaat de ophef over de motie van VVD spreidingswet?

Tweede Kamerverkiezingen 2023: een verschuiving naar rechts

Het is december 2023. De Tweede Kamerverkiezingen van 22 november 2023 zijn gewonnen door de Partij van de Vrijheid PVV van Geert Wilders. De PVV heeft nu 37 zetels in de Kamer. Ook de nieuwe partij van Pieter Omtzigt Nieuw Sociaal Contract komt met twintig zetels de Tweede Kamer binnen. De BBB van Caroline van der Plas had een zetel, maar na de verkiezingen heeft de partij zeven zetels. De VVD verloor tien zetels en heeft nog 24 zetels in de Tweede Kamer.

De Nederlandse kiezers hebben duidelijk voor een centrumrechts kabinet gestemd. En dat heeft gevolgen voor de spreidingswet van staatssecretaris Eric van der Burg (VVD).

Spreidingswet ligt in de Eerste Kamer

De spreidingswet is in september 2023 door de Tweede Kamer aangenomen en ligt nu in de Eerste Kamer. De Tweede Kamer heeft de spreidingswet 'gemaakt' en ligt nu 'ter controle' bij de Eerste Kamer. Als de Eerste Kamer de spreidingswet goedkeurt en aanneemt, dan kan staatssecretaris Van der Burg (VVD) de gemeenten dwingen om asielzoekers op te vangen.

Afbeelding: De Telegraaf

Reacties op de motie van de Dilan Yesilgöz over de spreidingswet

Henri Bontenbal van het CDA vindt deze motie een rare beweging.

Frans Timmermans van GroenLinks-PvdA vindt het niet bepaald netjes in de verhouding met de Eerste Kamer. Ook maakt zijn zich zorgen over het precedent dat wordt geschept. "En het tekent al hoezeer we op een glijdende schaal terecht komen ten aanzien van respect voor de democratische instituties van dit land."

Pieter Omtzigt van Nieuw Sociaal Contract heeft de motie mede-ondertekend: "Ik begrijp niet waar de ministers zo'n punt over maken. Wij dienen een verzoek in bij de Eerste Kamer of ze de behandeling uit willen stellen. De leden van de Eerste Kamer kunnen met dit verzoek doen wat ze willen. Maar dan weten ze wel wat de gevoelens van de Tweede Kamer zijn."

Peter Grinwis van de ChristenUnie vraagt aan Yesilgöz om de motie niet in stemming te brengen. Dan krijgt hij van Yesilgöz een veeg uit de pan: "Want als de heer Grinwis zich zoveel zorgen maakt om de gemeenten en de staatssecretaris, dan had ik hem vijf maanden geleden graag aan mijn zijde gehad toen het ging over instroombeperkende maatregelen. Want daar ligt het probleem: er komen teveel mensen naar Nederland."

Chris Stoffer van de SGP is een tegenstander van de spreidingswet en is het eens met de inhoud van deze motie. Toch zal hij tegen deze motie stemmen, want de SGP heeft de scheiding tussen de Eerste Kamer en de Tweede Kamer hoog in het vaandel staan.

Geert Wilders is blij met de motie. Hij ziet het liefst dat de spreidingswet ingetrokken wordt, maar met aanhouden is hij ook tevreden. 

Dilan Yesilgöz benadrukt in een interview met GeenStijl nog eens dat de VVD van mening is, dat je eerst instroombeperkende maatregelen moet nemen en daarna kun de asielzoekers spreiden over Nederland. 

Reactie van Dilan Yesilgöz

Yesilgöz is tevreden, want ze heeft veel contact met leden en kiezers en die zijn blij met het ontstaan van de mooie, rechtse samenwerking. "De sfeer binnen de VVD is heel goed, heel goed", zegt Yesilgöz tegen PowNed.

Post van Arjan Noorlander op X

Arjan Noorlander is een journalist en beschrijft op X hoe de rollen binnen de VVD hem duizelen.

Reactie van demissionair minister-president Mark Rutte op motie Yesilgöz

Mark Rutte heeft een brief gestuurd aan de Tweede Kamer, waarin staat:

"In de motie wordt een beroep op het kabinet en de Eerste Kamer gedaan om voor de duur van de formatie een pas op de plaats te maken met het wetsvoorstel ‘Spreidingswet’. Het kabinet is nu niet aan zet, en ontraadt derhalve de motie. De Eerste Kamer gaat, conform het Reglement van Orde van de Eerste Kamer, over de eigen agenda, waaronder de wijze van behandeling van bij de Eerste Kamer ingediende wetsvoorstellen. Het kabinet staat achter het wetsvoorstel." De reactie van Mark Rutte kun je op de website van de Tweede Kamer lezen.

Rutte vindt niet dat Yesilgöz de staatssecretaris onder de bus gooit. En het demissionaire kabinet kan gewoon in tact blijven, want "dit betekent niets voor het kabinet".

Reactie van de Eerste Kamer

De leden van de Eerste Kamer zijn niet gecharmeerd over de motie. "Op deze manier maak je eigenlijk de Eerste Kamer stuk", zegt Eerste Kamerlid Madeleine van Toorenburg de volgende morgen bij 'Goedemorgen Nederland'.

Gewijzigde motie van Kamerlid Yesilgöz over 'pas op de plaats met spreidingswet'

Uiteindelijk wordt de motie gewijzigd: de termen kabinet en Eerste Kamer worden verwijderd uit de motie.

Spreekt de wens uit dat voor de duur van de formatie een pas op de plaats wordt gemaakt met de spreidingswet

En gaat over tot orde van de dag

Yesilgöz-Zegerius (VVD, red.)
Wilders (PVV, red.)
Van der Plas (BBB, red.)
Omtzigt (NSC, red.)

Norm van 2000 asielzoekers overschreden

In oktober en november 2023 kwamen er bijna 11.500 naar Nederland. Het asielzoekerscentrum in Ter Apel kunnen geen onderdak bieden aan alle asielzoekers. De norm van 2000 asielzoekers is ruim overschreden. De asielzoekers slapen niet buiten, zoals in de zomer van 2022. Maar ze overnachten in recreatieruimtes van COA en wachtkamers van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND). En het bewaken van de orde en veiligheid in het asielcentrum is niet of nauwelijks mogelijk. Binnen de hekken van het COA-terrein groeit het aantal incidenten en de ernst ervan met de dag. Een groep van zo’n 200 tot 250 asielzoekers zorgt er voor flinke overlast.

Opvang asielzoekers in andere gemeenten op vrijwillige basis

De spreidingswet of dwangwet is nog niet door de Eerste Kamer aangenomen, dus de staatssecretaris kan gemeenten in Nederland niet dwingen om asielzoekers op te vangen. Hij is afhankelijk van de vrijwillige medewerking van gemeenten. De gemeenten Stadskanaal en Groningen zijn bijgesprongen. Maar nog steeds stuit Van der Berg op het feit dat ongeveer de helft van de Nederlandse gemeenten geen asielzoekers op wil vangen. En als een gemeente bereid is Ter Apel te ontlasten, dan komen er in sommige gevallen de inwoners in opstand. Een groep inwoners uit Uden is naar de rechter gegaan en heeft gelijk gekregen van de rechter. In Twello heeft een groep ondernemers een beoogd pand voor asielzoekers opgekocht. 

De staatssecretaris doet er alles aan om asielzoekers in andere gemeenten onder te brengen, maar hij ondervindt veel tegenwerking in zijn zoektocht naar noodopvangplaatsen. 

Vragen vanuit de Kamer aan de staatssecretaris

Naar aanleiding van het bericht dat het niet (brand)veilig is in Ter Apel heeft Kamerlid Podt (D66) in een debat aan de staatssecretaris gevraagd wat hij denkt te doen aan de situatie in Ter Apel. Kamerlid Marieke Koekoek (Volt) stelde in dat dezelfde debat voor dat de staatssecretaris met de spreidingswet, nu nog slechts aangenomen door de Tweede Kamer, onder zijn arm de gemeenten kon benaderen. "Zonder dat de Eerste Kamer het wetsvoorstel heeft aangenomen, is er geen wet", stelde de staatssecretaris terecht vast. 

Spreidingswet een krachtig middel voor de staatssecretaris

Bijna alle politieke partijen in Nederland zijn het erover eens dat de instroom van asielzoekers beperkt moet worden. Maar eerst moet er nog een kabinet gevormd worden, dat hiermee aan de slag kan gaan. Voor de staatssecretaris is de spreidingswet voorlopig zijn enige hoop. Op 16 januari 2024 neemt de Eerste Kamer het wetsvoorstel in behandeling.

In deze video laat De Telegraaf  de mensonterende situatie in Ter Apel zien. De tekst gaat verder onder de video.

Hulp van gemeenten is nodig voor opvang asielzoekers

Maar hotel Albergen terzijde, terug naar de spreidingswet. Staatssecretaris Eric van der Burg van Asiel (VVD) geeft aan het buitengewoon zorgelijk te vinden dat minder dan één op de tien gemeenten zegt opvang te willen verlengen. "We hebben opvang echt heel erg hard nodig, en daarvoor hebben we de hulp van gemeentes nodig", zegt hij.

Staat de staatssecretaris dan machteloos? "Ja", geeft hij toe. "Op dit moment kan ik alleen vragen, een oproep doen, bellen, appen, langsgaan. Omdat er geen wettelijke basis is, moet alles op basis van vrijwilligheid gebeuren. Ik begrijp de gemeentes heel goed, maar zij moeten ook begrijpen dat ik wel die plekken nodig heb", zegt de staatssecretaris tegen EenVandaag.

Spreidingswet verplicht gemeenten asielzoekers op te vangen

En daarom heeft staatssecretaris Van der Burg (VVD) het wetsvoorstel 'Wet gemeentelijke taak mogelijk maken asielopvangvoorzieningen' ingediend. Het doel van de spreidingswet is dus gemeenten kunnen verplichten om asielzoekers op te vangen. Met dit wetsvoorstel wil de staatssecretaris een eerlijke verdeling van asielzoekers over Nederland en een einde maken aan de problemen rondom de asielopvang. Door een tekort aan opvangplekken verblijven asielzoekers te lang in noodopvanglocaties.

Val kabinet-Rutte IV

Op 7 juli 2023 viel kabinet-Rutte IV op het onderwerp 'migratie'. In het nieuwe parlementaire jaar besloot de Tweede Kamer op 6 september 2023 dat de spreidingswet behandeld moest worden. Ook nu het kabinet demissionair is.  

En zo was 26 september 2023 de eerste dag van de behandeling van het wetsvoorstel.

Wat vinden de politieke partijen van de spreidingswet:

• Eerdmans (JA21) waarschuwt dat de Kamer een historische fout dreigt te maken. Voor hem is duidelijk dat het tekort aan opvangplekken niet het probleem is, maar de te hoge instroom.
• Van Haga (Groep Van Haga) vindt dat we de controle over onze grenzen volledig kwijt zijn. JA21 en Groep van Haga willen daarom een asielstop.
• Markuszower (PVV) vreest dat de "dwangwet" zal fungeren als een magneet voor gelukszoekers. Hij waarschuwt voor een demografische ramp.
• Jansen (Forum voor Democratie) noemt de asielinstroom "maatschappelijk ontwrichtend" en pleit voor een model waarin kan worden bepaald hoeveel mensen worden toegelaten.
• Brekelmans (VVD) wil dat de noodzaak van het beperken van de instroom in de wet komt. Daarom wil hij dat de wet na één jaar vervalt, tenzij er maatregelen zijn genomen om grip op migratie te krijgen.

Financiële compensatie voor gemeenten die asielzoekers opvangen

Gemeenten die snel met een opvangplan komen en meer dan 100 opvangplekken bieden, kunnen een bonus krijgen.

• Bisschop (SGP) vindt deze bonussystematiek kortzichtig en moet vervangen worden door een structurele kostendekkende vergoeding.
• Koekkoek (Volt) wil ook dat gemeenten volledig worden gecompenseerd voor de kosten van de opvangplekken en de daaruit voortvloeiende kosten, bijvoorbeeld voor zorg en onderwijs. Op hun website geeft Volt heel duidelijk weer waarom de partij tegen de Spreidingswet is. De uitleg kun je lezen in het artikel op voltnederland.org. 

Debat Tweede Kamer spreidingswet: dag 1

Hoe zullen de gemeenten reageren op de spreidingswet?

De staatssecretaris denkt dat een gemeente op twee manieren kan denken:

1. Er komt een spreidingswet aan, dus laten we maar gaan handelen, want dan houden we zelf het initiatief.
2. We wachten eerst de wet af voordat we iets gaan doen.

Gemeente Bergen vangt asielzoekers op

De gemeente Bergen in Noord-Holland wacht niet op een definitieve uitkomst van de spreidingswet. In een voormalige kampeerboerderij worden in deelgemeente Egmond-Binnen vanaf 1 oktober 30 meisjes tussen de 15 en 18 jaar opgevangen, alleenreizende minderjarige vluchtelingen. Na vier maanden gaan ze naar een voormalig zorgcentrum in Schoorl, waar plek is voor 55 jongeren. Daar kunnen ook jongens bij komen. "Ik vind het een morele verantwoordelijkheid om aan opvang bij te dragen", zegt de Bergense burgemeester Lars Voskuil tegen de NOS. In Bergen merk ik dat er een breed draagvlak is onder onze inwoners."

Gemeente Zandvoort wacht op spreidingswet

De gemeente Zandvoort is een van de gemeenten die niet zitten te wachten op de komst van een azc. De gemeente kreeg de opdracht om 65 asielzoekers op te vangen en daarvoor een geschikte locatie te zoeken. Parkeerterrein De Zuid in de duinen, grenzend aan vrijstaande huizen met zeezicht, was een van opties. Van harte ging het niet. "Ik heb van het begin af aan gezegd: de enige reden om asielzoekers op te vangen is de spreidingswet die ons dwingt dit te doen", zegt wethouder Martijn Hendriks.

Vanuit de raad, maar ook vanuit bewoners, kwam veel verzet. Er waren tegengeluiden als "straks vallen ze onze vrouwen in bikini's lastig op het strand of gaan ze in de duinen slapen", beaamt Hendriks. Maar ook bouwen in een natuurgebied en het woningtekort waren pijnpunten.

"De wachtlijst voor sociale woningbouw is negen jaar, dus ik snap heel goed dat ik vragen kreeg als: mijn zoon van 30 zoekt al jaren een woning, wat gaan jullie daaraan doen?", zegt de wethouder tegen de NOS.

Debat Tweede Kamer spreidingswet: dag 2

De NOS schrijft een artikel over het debat: "Het is nog steeds niet duidelijk of de wet die ertoe moet leiden dat asielzoekers beter over het land worden verdeeld, de eindstreep haalt."

De BBB is bepalend is voor voldoende steun in de Eerste Kamer, want in de Eerste Kamer is de BBB de grootste partij. Maar dinsdagavond liet de partij nog niet het achterste van haar tong zien.  Caroline van der Plas wil haar eindoordeel over de wet pas vellen als demissionair staatssecretaris Van der Burg gereageerd heeft op de vragen en wensen van de Kamer.

De BBB wil:

• Een asielquotum. Dat houdt in dat Nederland niet meer dan 15.000 asielzoekers, inclusief gezinshereniging, per jaar toelaat. In 2022 kwamen ruim 46.000 mensen naar Nederland.
• De opvang afkopen van iedere asielzoeker boven het quotum voor zo'n 20.000 euro per persoon. Caroline van der Plas verwijst naar een regeling van de Europese Commissie, die nog in de maak is. Het geld zou dan gaan naar landen die extra asielzoekers opvangen. Maar het is nog niet zeker of die regeling er daadwerkelijk komt. Brussel zegt namelijk nadrukkelijk dat het niet de bedoeling is dat lidstaten de regeling gebruiken om zelf te bepalen hoeveel asielzoekers ze willen opnemen.
• Dat asielzoekers over gemeenten worden verspreid op basis van inwoneraantal. Nu komen azc's nog vaak terecht in plattelandsgemeenten met weinig inwoners.
• Gemeenten niet dwingen om asielzoekers op te nemen. In het wetsvoorstel gebeurt dat als de gemeenten vrijwillig niet genoeg plekken aanbieden.

BBB wil steun voor deze wijzigingsvoorstellen. Maar dan nog is het niet zeker dat de partij de wet in zijn geheel steunt. Dat hangt volgens Van der Plas ook af van de steun voor wijzigingsvoorstellen die andere partijen indienen.

Voorstel CDA spreidingswet

Het CDA wil gemeenten meer tijd geven om opvangplekken te regelen. Dat plan kan op een ruime meerderheid in de Tweede Kamer rekenen.

Rechtse partijen tegen spreidingswet

Veel rechtse partijen in de Tweede Kamer blijven fel tegen de wet, die ze de dwangwet noemen. PVV, JA21, Forum voor Democratie, SGP en de Groep Van Haga zijn ervan overtuigd dat een eerlijkere verdeling van asielzoekers over het land een aanzuigende werking zal hebben. "Het is een uitnodiging aan de wereld: kom maar, er is altijd plaats", zei JA21-Kamerlid Eerdmans.

Daarnaast vinden de rechtse partijen dat het zelfbeschikkingsrecht van gemeenten wordt aangetast als ze gedwongen kunnen worden opvang te accepteren.

VVD ziet niets in de spreidingswet

Ook de VVD ziet niets in de spreidingswet. Net als de andere tegenstanders wil die partij dat er eerst iets aan de instroom van asielzoekers wordt gedaan. Ons land kan het niet meer aan, is hun stelling.

Dat de VVD het niet eens is met de spreidingswet is wel bijzonder. Want staatssecretaris Van den Burg, die het wetsvoorstel heeft ingediend, is zelf van de VVD. 

De VVD vindt dat zelf geen probleem. Dilan Yesilgöz, de leider van de VVD, zegt: "Dat maakt niet. Want Van der Burg heeft twee petten op. Als nummer 4 op de kandidatenlijst kun je het één zeggen en als staatssecretaris het andere doen."

Protesten tegen asielhotel Albergen

Het asielhotel is een sprekend voorbeeld van de ophef die ontstaat als een gemeente "zonder overleg met de inwoners" asielzoekers opvangt. Wat was er aan de hand?

Het COA (Centraal Orgaan opvang asielzoekers) kocht van de gemeente Tubbergen een hotel in Albergen met de bedoeling daar 300 asielzoekers op te vangen. Het is in deze situatie belangrijk om te weten dat Albergen in 2022 3.600 inwoners had.

Dat deze beslissing zonder overleg is genomen, viel niet in goede aarde bij de inwoners van het Twentse dorp. Staatssecretaris Van der Burg bezocht de inwoners van het dorp om hen uit te leggen waarom deze beslissing is genomen. 

Joost Eerdmans van JA21 bezocht het dorp tijdens de demonstraties en ook Kamerlid Pieter Omtzigt sprak achter gesloten deuren met de overrompelde inwoners van het dorp in Overijssel. 

Tekst gaat verder onder de video's.

Weer rust in AZC Ter Apel

De zomer van 2022 kwam ten einde, alle vluchtelingen waren op een gegeven moment ergens in Nederland ondergebracht en de rust keerde terug in het asielzoekerscentrum Ter Apel. Maar men vreesde voor de volgende zomer: zal er in 2023 weer een asielcrisis ontstaan? Eenzelfde situatie als in de zomer van 2022 wil het AZC Ter Apel niet, maar ook de staatssecretaris wil niet nog eens op straat slapende asielzoekers. 

Geen asielzoekers in asielzoekershotel Albergen ondergebracht

Hoe is het met het asielhotel in Albergen verlopen? Op 16 januari 2023 schrijft Tubantia.nl een artikel over het omstreden asielzoekershotel. Wat blijkt? In januari 2023, bijna een half jaar na alle onrust in Albergen, was er nog geen asielzoeker in het hotel te bekennen. Want bij het toekomstige asielzoekerscentrum zijn de bouwwerkzaamheden stopgezet. „Dan gaat het over de werkzaamheden waarvoor de gemeente een vergunning moet afgeven. En die vergunning is nog niet aangevraagd door het COA”, aldus wethouder Bekhuis.

COA-zegsman Bob van ’t Klooster reageert daarop: "Het COA vraagt een omgevingsvergunning aan als ‘elk detail tot in de puntjes is uitgewerkt’. „Pas als alle vragen beantwoord zijn komt die aanvraag. We vertrouwen erop dat in Albergen straks een goede, rustige opvang ontstaat.” Zitten er voor het einde van het jaar vluchtelingen in Albergen? Van ’t Klooster: „Het moet wel gek lopen als er dit jaar geen vluchtelingen worden ondergebracht in Albergen.”

Geen schadevergoeding omwonenden asielzoekerscentrum Albergen: ‘We zijn voor de gek gehouden’

Omwonenden van het toekomstige asielzoekerscentrum in Albergen hoeven niet te rekenen op financiële compensatie. Al lange tijd eisen zij geld voor beveiligingscamera’s en de veronderstelde waardevermindering van hun woningen. In de lang verwachte financiële regeling staat echter niets hierover. „De gemeente krijgt wel alle kosten vergoed en de inwoners krijgen niets.”

Inwoners Albergen willen schadevergoeding

De buren van het voormalig landhotel ’t Elshuys in Albergen rekenen op een schadevergoeding. Het is hen beloofd door demissionair staatssecretaris Eric van der Burg (VVD, Asielzaken), zeggen ze. Zij vestigen hun hoop op een brief aan de gemeenteraad.

Daarin schreef de staatssecretaris: ‘Er komt een financiële regeling met het Rijk zodanig dat de gemeente Tubbergen en haar inwoners op geen enkele wijze financiële nadelen van deze opvang ondervindt.’

COA vergoedt de kosten van de gemeente, niet de schade van inwoners

Dat het anders uitpakt, blijkt uit de langverwachte financiële regeling tussen Tubbergen, het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) en het Rijk. Er staat geen woord in over schadevergoedingen of compensaties van omwonenden. Wel dat het COA de portemonnee trekt voor alle kosten die Tubbergen maakt die te maken hebben met het azc. Op die manier wil Van der Burg voldoen aan de eerder gedane toezegging.

De boodschap viel de omwonenden rauw op hun dak. „Het is heel teleurstellend,” vertelt advocaat Marian van der Linden. De Albergse staat de stichting Democratisch Recht Albergen bij. Ze woont in de buurt van het toekomstig azc. „Dit is niet wat is toegezegd. De inwoners zouden er geen schade aan overhouden. Dit voelt niet eerlijk. De gemeente krijgt wel alle kosten vergoed en de inwoners krijgen niets.” Deze regeling slaat volgens haar cliënten ‘nergens op’.

Rechtszaak waardevermindering woning door azc

De rechtszaak die de stichting aan het voorbereiden is gaat daarom gewoon door, zegt de advocaat. Ze willen weten wie ze aansprakelijk kunnen stellen voor de waardevermindering van hun woningen en andere gemaakte kosten, zoals het ophangen van beveiligingscamera’s. De stichting wil de burgemeester, wethouders, raadsleden en ambtenaren van Tubbergen aan de tand voelen.

Geld om sociale cohesie te versterken

De inwoners van Albergen blijven niet helemaal met lege handen achter. De staatssecretaris stelt 145.000 euro beschikbaar om de ‘sociale cohesie’ (=verbondenheid en solidariteit binnen gemeenschap, red.) in het dorp te versterken. De Albergenaren mogen zelf een plan maken hoe ze het geld willen besteden, maar Tubbergen bepaalt wat de kaders zijn.

Volgens de regeling zijn alle partijen gebaat bij een goede Albergse samenleving. ‘Een kern waar inwoners elkaar kennen, begrijpen en steunen van belang. Dit draagt bij aan rust, noaberschap en een prettig woon- en leefklimaat.’

Voor de gek gehouden

Dat bedrag dekt volgens Van der Linden totaal niet de emotionele en materiële schade. „Dan heb je het over ongeveer 40 euro per inwoner van Albergen. De gemeente laat ons weer vallen. Ze heeft wel voor zich zichzelf gestreden, maar niet voor de inwoners.”

De omwonenden voelen zich in de hele procedure voor de gek gehouden. „Onze inbreng vind je niet terug in de plannen en toen we de juridische procedure aankondigden mochten we niet meer meepraten.”

In maart 2024 worden de eerste asielzoekers verwacht in het pand aan de Gravendijk. Het gaat in totaal om 150 mensen, onder wie ongeveer 50 statushouders. Ook zitten daar vluchtelingen bij die uit veilige landen komen.