Kim Putters (PvdA) nieuwe informateur: de tweede ronde

Geert Wilders wordt geen minister-president

13 maart 2024

De formatie heeft een doorbraak bereikt. Geert Wilders (PVV) is bereid het premierschap op te geven, een positie waar hij als leider van de grootste partij als eerste aanspraak op kan maken. Net als de andere partijleiders blijft hij in de Tweede Kamer.

Dat melden Haagse bronnen aan NU.nl na berichtgeving van de NOS.

Wilders liet na de berichtgeving via X weten dat hij alleen premier kan worden als alle partijen in de coalitie in spe dat steunen. "Dat was niet zo. Ik wil graag een rechts kabinet. Minder asiel en immigratie. De liefde voor mijn land en kiezer is groot en belangrijker dan mijn eigen positie.", schrijft de PVV-leider.

Yesilgöz, Omtzigt en Van der Plas blijven ook in de Kamer

Ook de partijleiders Dilan Yesilgöz (VVD), Pieter Omtzigt (NSC) en Caroline van der Plas (BBB) blijven in de Kamer, is de afspraak. Dat is een tegenvaller voor Wilders. Vorige maand liet hij nog via X weten dat hij juist "heel graag" minister-president van Nederland wil worden.

Die wens zet de PVV-leider dus waarschijnlijk in de ijskast. Net als een aantal eerder ingediende initiatiefwetten die niet stroken met de grondrechten van bijvoorbeeld Nederlandse moslims.

Pieter Omtzigt (NSC) en Dilan Yesilgöz (VVD) hebben er nooit een geheim van gemaakt dat zij niets zien in 'premier Wilders'. Omtzigt wil überhaupt niet in een minderheids- of meerderheidskabinet met de PVV vanwege de afstand die zijn fractie ziet met de partij van Wilders op het gebied van de rechtsstaat. Begin februari brak Omtzigt daarom de lopende formatiegesprekken af.

Yesilgöz vindt Wilders geen verbinder en ziet in de PVV-leider ook niet iemand die Nederland internationaal kan vertegenwoordigen, liet ze al voor de verkiezingen weten.

Extraparlementair kabinet

Hoe een toekomstig kabinet eruit moet komen te zien, is deze formatieronde het belangrijkste onderwerp. Dat moet informateur Kim Putters eerst uitzoeken, nog voordat er inhoudelijk kan worden onderhandeld. Donderdag 14 maart 2024 komt Putters met zijn verslag.

In de formatie gaat het vooral over een extraparlementair kabinet. Die kabinetsvorm is een vurige wens van NSC-leider Omtzigt, die al sinds de oprichting van zijn partij afgelopen zomer pleit voor een andere verhouding tussen Kamer en kabinet. Die wens heeft steeds de boventoon gevoerd bij de onderhandelingen van de afgelopen maanden. 

Putters heeft met behulp van bijna alle lijsttrekkers en experts uitgezocht hoe een extraparlementair kabinet eruit moet komen te zien. Ons land heeft daar in de recente geschiedenis geen ervaring mee. Een van de kenmerken daarvan is dat er meer afstand dan gebruikelijk is tussen de Tweede Kamer en kabinet. Daardoor moet de Kamer meer ruimte krijgen om het kabinet te controleren. Dat is de belangrijkste taak van het parlement.

Het kabinet moet vervolgens voor zijn plannen op zoek naar wisselende meerderheden in de Kamer. Dat betekent dat er geen dichtgetimmerd regeerakkoord komt.

Wie wordt minister-president?

Wie uiteindelijk premier wordt, is sinds de verkiezingsuitslag op 22 november nog altijd onbekend. Tot nu toe mocht de partijleider van de grootste partij die rol vervullen.

Pieter Omtzigt verlaat huilend de onderhandelingstafel

10 maart 2024

De formatie na de verkiezingen van 22 november 2023 is een goede basis voor een verhaallijn van een soapserie. Wouter de Winther, verslaggever van De Telegraaf, heeft in zijn podcast Afhameren verteld dat Pieter Omtzigt regelmatig de onderhandelingstafel huilend verlaat. "Zeer regelmatige huilbuien, stemverheffingen, weglopen... elke keer als hem gevraagd werd om stelling te nemen over een bepaald onderwerp of een als hem gevraagd werd een beslissing te nemen. Hij verliet regelmatig de kamer. Dan moest Yesilgöz er weer achteraan, dan moest Plasterk er weer achteraan, dan moest Eddy van Hijum er weer achteraan, die dan met een rood hoofd terugkwam omdat hij zich schaamde voor de krankzinnige situatie..."

Pieter Omtzigt zegt zich niet te herkennen in deze roddels.

Video's roddels over Pieter Omtzigt

In deze video's zie je het fragment van Wouter de Winther en de reactie van Pieter Omtzigt over deze roddels.

Kabinetsformatie nog niet dichterbij

27 februari 2024

Informateur Kim Putters heeft maandag en dinsdag naar eigen zeggen "verhelderende en constructieve" gesprekken gevoerd met bijna alle fractieleiders. Maar een oplossing voor de puzzel die de kabinetsformatie is geworden lijkt niet dichterbij te zijn gekomen.

Putters sprak de afgelopen twee dagen met de leiders van bijna alle politieke partijen die in de Tweede Kamer zitten. Alleen DENK-leider Stephan van Baarle bedankte voor een gesprek.

De informateur gaat nu eerst de "opgehaalde inzichten op een rij" zetten. Hij wil de komende dagen nog praten "met een aantal mensen, misschien ook in verschillende samenstellingen". Wat hij daarbij voor ogen heeft, wilde hij niet zeggen.

De opvolger van Ronald Plasterk zei wel dat hij snel een volgende stap wil zetten, "want er is ook haast geboden". De Tweede Kamerverkiezingen zijn inmiddels drie maanden geleden.

Meeste partijen willen meerderheidskabinet

Eerder spraken PVV, VVD, NSC en BBB wekenlang over een rechts meerderheidskabinet. Die gesprekken mislukten doordat NSC-leider Pieter Omtzigt die variant niet ziet zitten. Met name de rechtse partijen in de Kamer vinden nog altijd dat de formatie 'over rechts' moet, bleek tijdens de gesprekken van maandag en dinsdag.

Dinsdag lieten de meeste (kleinere) partijen weten dat ze een meerderheidskabinet willen. Daarbij werd ook een variant van VVD, NSC, GroenLinks-PvdA en D66 genoemd als optie.

Putters heeft drie tot vier weken gekregen om te onderzoeken welke kabinetsvormen wél mogelijk zijn. Hij is bezig aan zijn tweede week. Vorige week sprak hij met wetenschappers en ervaringsdeskundigen over verschillende vormen van politieke samenwerking. In deze video legt Fons Lambie van RTL Nieuw uit wat de verschillende vormen inhouden.

Formatie tijdens voorjaarsreces

23 februari 2024

In de week van 19 tot en met 23 februari zijn de partijleiders vanwege voorjaarsreces niet bereikbaar voor informateur Kim Putters. Maar Putters zal de week goed besteden, door in gesprek te gaan met wetenschappers en oud-politici. Putters telefonisch met Sybilla Dekker (VVD), oud-minister van Volkshuisvesting en sinds 2018 minister van Staat. Dat is een eretitel die sommige politici na hun carrière ten deel valt als blijk van waardering. Het is geen formele functie, maar ministers van Staat worden soms geraadpleegd bij delicate kwesties.

Ook staat er een telefoongesprek met staatsrechtgeleerde Ingrid Leijten van Tilburg University op de planning. Donderdag 22 februari belt hij met oud-Kamervoorzitter Gerdi Verbeet (PvdA) en de Rotterdamse oud-wethouder Marco Pastors (Leefbaar Rotterdam), die tegenwoordig directeur is van de organisatie die de problemen in Rotterdam-Zuid moet aanpakken.

Vrijdag 23 februari zijn er weer ontvangsten in het Tweede Kamergebouw. Dan komen eerst Carla van Baalen, hoogleraar parlementaire geschiedenis in Nijmegen, en Henk te Velde, hoogleraar vaderlandse geschiedenis in Leiden, bij Putters langs. Daarna ontvangt hij Kees van der Staaij (SGP), oud-fractievoorzitter en jarenlang gezien als het 'staatsrechtelijk geweten' van de Tweede Kamer.

Persconferentie informateur Kim Putters

15 februari 2024

In deze video zie je de persconferentie van informateur Kim Putters.

Kim Putters nieuwe informateur

Kim Putters (50) is voorzitter van de Sociaal-Economische Raad (SER), maar de meeste mensen kennen hem als de man die van 2013 tot 2022 het gezicht van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) was. Het SCP onderzoekt hoe Nederland er op sociaal en cultureel gebied voor staat en adviseert het kabinet, de Eerste en Tweede Kamer, ministeries en andere overheden. De leefsituatie en kwaliteit van leven van de burgers en het effect dat het overheidsbeleid daarop heeft, staat daarin centraal.