Burgemeester spant kort geding aan tegen COA

Uitspraak
Kort Geding

Uitspraak kort geding gemeente Westerwolde/COA

23 januari 2024

De voorzieningenrechter in Groningen heeft vandaag uitspraak gedaan in het kort geding dat de gemeente Westerwolde tegen het COA heeft aangespannen. De zaak is op 10 januari 2024 behandeld. De rechter heeft beslist dat het COA zich moet houden aan de met de gemeente afgesproken maximale bezetting van 2.000 asielzoekers op de locatie Ter Apel. Daar is een dwangsom aan verbonden van
€ 15.000 per dag met een maximum van € 1.500.000.

Afspraak: niet meer dan 2.000 personen

De voorzieningenrechter stelt vast dat meermalen is afgesproken dat het COA niet meer dan 2.000 personen zal opvangen in de opvanglocatie in Ter Apel. Dat staat in de bestuursovereenkomst tussen de gemeente en het COA uit 2010 en is recent door het COA en de staatssecretaris van Justitie en Veiligheid nog eens bevestigd in een mediationtraject onder leiding van de Nationale ombudsman (april 2023).

Mediationtraject

Het COA had aangevoerd dat het ‘naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar is’ om het COA aan die afspraken te houden. Daar is de voorzieningenrechter het niet mee eens omdat alle omstandigheden die het COA daarbij aanvoerde in het mediationtraject al waren meegewogen. 

Capaciteit

Het COA had ook aangevoerd dat er te weinig capaciteit is voor de opvang van asielzoekers omdat onvoldoende gemeenten bereid zijn die beschikbaar te stellen en gemeenten daartoe niet kunnen worden gedwongen. De voorzieningenrechter oordeelt dat dat niet aan de gemeente Westerwolde kan worden toegerekend maar aan het COA, met name omdat in Nederland het aantal bestaande opvanglocaties vanaf 2016 structureel is afgebouwd. Verder overweegt de voorzieningenrechter dat niet valt in te zien dat het feit dat het COA andere gemeenten niet kan dwingen om überhaupt asielzoekers op te vangen, zou legitimeren dat de gemeente Westerwolde gedwongen kan worden om er meer dan de afgesproken 2.000 op te vangen. 

Algemeen belang

Het COA had ook aangevoerd dat toewijzing van de vordering ertoe kan leiden dat er weer asielzoekers buiten zouden moeten slapen. Daarbij beroept het zich op het algemeen belang. De voorzieningenrechter wijst erop dat op grond van diverse internationale verdragen het COA/de Staat moet waarborgen dat die situatie wordt voorkomen en dat dat niet de verantwoordelijkheid is van de gemeente Westerwolde. 

Vertrouwen

De voorzieningenrechter oordeelt verder dat het in het belang van het COA is dat gemeenten bereid zijn om overeenkomsten over de opvang van asielzoekers aan te gaan en dat die bereidheid naar verwachting nauw samenhangt met het vertrouwen bij gemeenten dat het COA dergelijke overeenkomsten ook zal nakomen. De voorzieningenrechter acht de vrees gerechtvaardigd dat afwijzing van de vordering dat vertrouwen zou ondermijnen, waardoor het voor het COA nog lastiger zou worden om nieuwe opvangcapaciteit te verwerven. Verder acht de voorzieningenrechter het in het algemeen belang dat in een democratische rechtsstaat de overheid gehouden wordt om de verplichtingen die zij aangaat na te komen.

Dwangsom

De voorzieningenrechter vindt het nodig om een dwangsom op te leggen, omdat de afspraken die recent in het mediationtraject onder leiding van de Nationale ombudsman zijn gemaakt door het COA niet zijn nagekomen. Die dwangsom moet volgens de voorzieningenrechter substantieel zijn, omdat het voor het COA een prikkel moet zijn om na te komen en het niet de bedoeling is dat het COA zijn verplichtingen zal afkopen. Het COA heeft vier weken de tijd gekregen om de veroordeling na te kunnen komen.

Bron: Rechtspraak.nl

Gemeente Westerwolde spant kort geding aan tegen COA

De Groningse gemeente Westerwolde, waartoe Ter Apel behoort, heeft vandaag in de rechtbank geëist dat het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) zich aan de afspraak houdt van maximaal 2000 asielzoekers in de opvanglocatie. Sinds november verblijven er structureel honderden mensen meer.

Het aantal van 2000 asielzoekers is in 2010 afgesproken in een bestuursovereenkomst. Als het COA zich daar niet strikt aan gaat houden, wil de gemeente Westerwolde dat de rechter de opvangorganisatie een dwangsom van 25.000 euro per dag oplegt.

Opvangcrisis in Ter Apel onhoudbaar

Deze week betuigden negen Groningse gemeenten en de Groningse commissaris van de koning René Paas hun steun aan Ter Apel in een brief aan de demissionaire bewindslieden Yeşilgöz (Justitie en Veiligheid) en Van der Burg (Asiel). Ze bestempelden de situatie in het opvangcentrum als kritiek.

De Groningse overheden zeggen in de brief dat het continu overschrijden van de maximale bezetting ernstige consequenties heeft. "De opvang voldoet niet aan eisen van hygiëne en is fysiek onveilig."

Kort geding na vele gesprekken

Het kort geding volgt na vele vergeefse gesprekken tussen de gemeente en het COA. Ook een bemiddelingstraject onder leiding van de Nationale ombudsman kon de partijen niet nader tot elkaar brengen.

Asielketen zit verstopt

Het COA bevindt zich in een spagaat, want de asielketen is verstopt. Dat komt onder meer door zaken waarop het COA nauwelijks invloed heeft: de asielinstroom is hoog, mensen moeten lang op uitsluitsel wachten over hun asielaanvraag en statushouders kunnen maar moeizaam doorstromen naar een huis waardoor ze een plek in de opvang bezet houden. De kans is aanwezig dat het COA zich daarom op overmacht beroept.

Spreidingswet

Op 16 januari 2024 wordt de Spreidingswet behandeld in de Eerste Kamer. Met die wet zouden gemeenten gedwongen kunnen worden om asielzoekers op te vangen. Dat zou de situatie in Ter Apel kunnen verlichten, maar het is nog de vraag of het voorstel een meerderheid krijgt.

23 januari 2024

Op 16 januari 2024 werd bekend dat de VVD-fractie in de Eerste Kamer voor de Spreidingswet stemt. Dit in tegenstelling tot de VVD-fractie in de Tweede Kamer. Sterker nog, Dilan Yesilgöz heeft in december 2023 een motie ingediend met het verzoek aan de Eerste Kamer om de behandeling van de Spreidingswet uit te stellen. 

Daar wil de gemeente Westerwolde niet op wachten. Of de rechter de gemeente in het gelijk stelt, zal over twee weken blijken. Dan wordt de uitspraak verwacht.