De Commissie sociaal minimum bestaat uit elf leden, allen deskundig op het gebied van de sociale zekerheid, sociaal-economische, fiscale-, juridische vraagstukken en is in juli 2022 ingesteld na een aangenomen motie van Tweede Kamerlid Omtzigt.
Het doel van de motie van Kamerlid Pieter Omtzigt was een commissie in te stellen die de normen voor het bestaansminimum vastlegt. De medeindieners waren:
- Nicki Pouw-Verweij, Kamerlid JA21
- Chris Stoffer, Kamerlid SGP
- Sylvana Simons, Kamerlid BIJ1
- G.J. (Gijs) van Dijk, Tweede Kamerlid
- Caroline van der Plas, Kamerlid BBB
- Peter Kwint, Kamerlid SP
- Nilüfer Gündoğan, Kamerlid Volt
- Senna Maatoug, Kamerlid GroenLinks
- Christine Teunissen, Kamerlid PvdD
- Stephan van Baarle, Kamerlid DENK
Bij de stemming is deze motie met een ruime meerderheid van 145 van de 150 zetels aangenomen. Alleen de vijf Kamerleden van Forum voor Democratie stemden tegen dit voorstel.
Het eerste rapport 'Een zeker bestaan. Naar een toekomstbestendig stelsel van het sociaal minimum'
Het eerste rapport van de Commissie sociaal minimum is opgemaakt in opdracht van minister Schouten voor Armoedebeleid (ChristenUnie). Het rapport heet ‘Een zeker bestaan. Naar een toekomstbestendig stelsel van het sociaal minimum’ en is op 30 juni 2023 aan de minister aangeboden.
De opdracht van minister Schouten was te onderzoeken wat verschillende huishoudtypen nodig hebben om rond te kunnen komen en om mee te kunnen doen aan de maatschappij, gekoppeld aan de systemen die dat mogelijk moeten maken. Om dit rapport op te stellen heeft de Commissie heeft intensief gesproken met burgers, maatschappelijke organisaties en uitvoeringsorganisaties.
Sociaal Minimum moet omhoog
Op basis van dit rapport adviseert de Commissie sociaal minimum het kabinet om het minimumloon, de bijstand en eventueel ook de huurtoeslag te verhogen. Om armoede bij kinderen te bestrijden moet de kinderbijslag of het kindgebonden budget stevig omhoog. Want zonder extra maatregelen komen mensen die op het sociaal minimum leven de komende jaren fors geld tekort, stelt de commissie.
Wat is het sociaal minimum
Het sociaal minimum is het bedrag dat iemand minimaal nodig heeft om van te kunnen leven. Dat bedrag moet genoeg zijn om de kosten voor huur, water, energie en zorg te betalen, de boodschappen te doen, een mobiele telefoon en internet te hebben, en om af en toe een financiële tegenslag op te vangen. Daarnaast moet het sociaal minimum toereikend zijn om in sociaal verband mee te kunnen doen.
Mensen met een laag inkomen komen honderden euro's tekort
“Het onderzoek laat zien dat als er niets verandert, mensen met een laag inkomen de komende jaren tot honderden euro’s per maand tekortkomen. En dat ondanks het geld dat het kabinet al in 2022 uittrok om huishoudens te helpen”, stelt voorzitter Godfried Engbersen namens de Commissie sociaal minimum. De Commissie pleit er dan ook voor die tekorten zo snel mogelijk op te lossen. Om tekorten op te lossen, is ongeveer zes miljard euro nodig.
Hoeveel geld komen mensen te kort
Hoeveel huishoudens tekort gaan komen, hangt af van hun samenstelling en de woonplaats. In een realistisch scenario komen:
- alleenstaanden en stellen zonder kinderen bijna € 100 tot € 200 per maand tekort.
- een stel met een of meerdere kinderen kan te maken krijgen met een tekort van circa € 200 tot bijna € 500 per maand
- bij alleenstaande ouders met een of meerdere kinderen is het beeld wisselend, sommige huishoudens komen tekort, anderen niet
Het tweede rapport 'Een zeker bestaan II'
Armoederegelingen: een doolhof en oneerlijk
Uit het tweede rapport van de Commissie blijkt dat de verschillen in armoederegelingen tussen gemeenten te groot zijn geworden door de toename van de taken die bij de gemeente zijn neergelegd. Maar het kan ook honderden euro’s per maand verschil maken, afhankelijk van waar iemand woont.
Het advies aan het kabinet
- in het herstel moet het kabinet ervoor zorgen dat landelijke regelingen toereikend zijn voor het merendeel van de mensen met een inkomen op het sociaal minimum
- het kabinet moet aan de slag met een grondige herziening van het toeslagenstelsel, met een focus op zekerheid
- er moeten eenduidige afspraken gemaakt worden, zodat iedereen gelijk wordt behandeld, ongeacht de woonplaats
- gemeenten moeten alleen in uitzonderlijke gevallen extra taken krijgen, omdat zij al overbelast zijn. Gemeenten kunnen zich dan focussen op individueel maatwerk.
De rijksoverheid zou een aantal dingen centraal moeten regelen, zoals:
- beschermingsbewind
- een aanvullende zorgverzekering of
- schoollaptop-voorzieningen
Hulp bij het vinden van een baan
De overheid moet een realistisch mensbeeld hebben bij het aan werk helpen van mensen.
- wie kan werken, krijgt hulp bij het vinden van een baan
- om de overgang van bijstand naar werk te vergemakkelijken, wil de Commissie de regels voor bijverdienen flexibeler maken
- voor mensen die niet kunnen werken, moeten er mogelijkheden zijn voor beschut werk of andere zinvolle activiteiten
Tenslotte stelt de Commissie dat er voor het bieden van bestaanszekerheid ook beleid nodig is op terreinen die buiten de opdracht van de Commissie vallen, zoals:
- schuldhulpverlening
- woningmarktbeleid
- gezondheidszorg